On je poručio kako je u porti hrama Svetog kneza Lazara prisustvovao i svečanom otkrivanju novosagrađenog spomen-obilježja poginulim i nestalim borcima iz ove brigade.

“Ova obilježavanja su prilika da se s dubokim poštovanjem prisjetimo svih onih koji su svoje živote utkali u temelje RS. Njihova žrtva nas obavezuje – da pamtimo, poštujemo i neprestano se borimo za očuvanje onoga što su branili. I zbog njih i zbog nas koji danas živimo, dužni smo čuvati našu RS. Za krst časni i slobodu zlatnu”, poručio je bivši ministar sigurnosti.

Međutim, uprkos Nešićevim lijepim i velikim riječima pomenuta brigade će u historiji ostati zapisana kao zločinačka jedinica, čiji su pripadnici i oficiri presuđeni za ratne zločine.

Naime, Sedamnaesta ključka laka pješadijska brigada je bila pješadijska jedinica tkz. VRS, u sastavu Drugog krajiškog korpusa. Zona odgovornosti je bila teritorija opštine Ključ, koja je bila u sastavu RS.

Prema preliminarnim podacima od oko 2.000 boraca iz 17. ključke lake pješadijske brigade, 159 je poginulo, a 450 je ranjeno.

Napad na ovo selo započeo je u ranim jutarnjim satima 10. jula 1992. godine, a predvodile su ga 17. laka pješadijska brigada Vojske Republike srpske (VRs) u saradnji sa rezervnim i aktivnim policajcima Odjeljenja policije iz Sanice. Ubijeno je oko 260 bošnjačkih civila, mještana sela Biljani. Među ubijenima bilo je i šestoro djece. Najstarija žrtva bio je 85-godišnji Bećo Ćehić, dok je najmlađa žrtva bila četveromjesečna beba Amila Džaferagić.

Prema podacima Instituta za nestale osobe BiH, masovne grobnice u kojima su pronađene žrtve iz Biljana uglavnom su otkrivene krajem 1995. i 1996. Prva otkrivena masovna grobnica je Crvena zemlja I iz koje je ekshumirano šesnaest žrtava. Najveća masovna grobnica je jama Lanište I iz koje je u periodu od 5. oktobra do 15. novembra 1996. ekshumirano 188 žrtava. Na području Biljana pronađene su trideset i četiri pojedinačne grobnice.

U novembru 2006. godine Sud Bosne i Hercegovine je osudio komandira Treće čete saničkog bataljona u sastavu 17. lake pješadijske brigade VRS-a Marka Samardžiju na 26 godina zatvora da je „kao dio širokog ili sistematičnog napada usmjerenog protiv civilnog stanovništva, znajući za takav napad, pomogao u lišenju drugih osoba života (ubistvo)“.

Drugostepenom presudom je Samardžija oglašen krivim za zatvaranje i teško oduzimanje fizičke slobode kao zločin protiv čovječnosti i osuđen na kaznu zatvora u trajanju od sedam godina.

Apelaciono vijeće Suda je također potvrdilo prvostepenu presudu kojom su na ukupno 54 godine zatvora osuđeni Boško Unčanin, Marinko Miljević i Dragan Despot za učešće u ubistvima najmanje 74 civila 1. juna 1992. u Velagićima kod Ključa.

Oni su osuđeni na po 18 godina zatvora, a proglašeni su krivim za zločin protiv čovječnosti, odnosno da su, kao pripadnici Vojske Republike Srpske (VRS), učestvovali u progonu civilnog bošnjačkog stanovništva na području Ključa.

U prvostepenoj presudi se navodi da su muškarci iz Vojića, Hasića, Nezića, Hadžića i drugih zaselaka Velagića pozvani da 1. juna dođu na punkt, gdje su zadržani, i potom zatvoreni u staru školu.

U večernjim satima su pozvani da izađu i poredani su uz zid, dok su optuženi s drugim vojnicima stali u polukrug i otvorili vatru, pritom usmrtivši najmanje 74 civila. Tijela su prevezena u masovnu grobnicu “Lanište dva”, koja je ekshumirana 1996. godine.

Dok se u februaru ove godine nekadašnji komandant Drugog bataljona Vojske Republike Srpske (VRS) u Ključu Jovo Kevac izjasnio se da nije kriv za zločine u Gornjim i Donjim Biljanima u ljeto 1992. godine.

Kevac je na pitanje sutkinje za prethodno saslušanje Državnog suda Željke Marenić rekao da je zaprimio i razumio optužnicu.

“Nisam kriv”, kazao je optuženi Kevac.

On je optužen u svojstvu komandanta Drugog bataljona Vojske Republike Srpske na području Ključa za napad na mjesta Gornji i Donji Biljani, kada je zarobljeno i ubijeno oko 250 civila bošnjačke nacionalnosti čiji su posmrtni ostaci ekshumirani i identifikovani iz više masovnih grobnica.

Na teret mu je stavljen progon civilnog bošnjačkog stanovništva zatvaranjem, kao i da je propustio preduzeti mjere da spriječi ubistva zatočenih civila od strane njemu podređenih pripadnika.

Portal Detektor je u svom istraživanju na osnovu haških presuda pisao o vojnicima i policajcima koji nisu procesuirani za zločine počinjene u Biljanima.