Razlog za to su pritisci koje Srbija trpi od EU, a tiču se uvođenja sankcija Rusiji. Prema istraživanju pomenute agencije, protiv evropskih integracija je čak 44 odsto građana, dok je 35 odsto za, a ostalih 21 odsto ne zna ili ne želi da se izjasni. Po pravilu, do pada podrške za ulazak u EU dolazilo je u kriznim situacijama – kada su rasli pritisci u vezi sa Kosovom ili kada je proglašena pandemija koronavirusa. Ipak, nikada se nije dogodio sunovrat podrške kao posljednjih nedjelja.

Direktor Ipsosa, Marko Uljarević kaže da se danas, po prvi put od kada se prate trendovi vezani za evropske integracije, registruje da veći broj građana Srbije ne bi glasao za pristupanje Evropskoj uniji na eventualnom referendumu, u odnosu na one koji integracije podržavaju.

On objašnjava da ovu promjenu nedvosmisleno možemo dovesti u vezu sa ratom u Ukrajini.

“Koliko god je u proteklim godinama Srbija bila uspješna u balansiranju svoje međunarodne politike, sadašnje okolnosti su takve da svakodnevni pritisci da se Srbija opredijeli i pridruži sankcijama Rusiji svakako opredjeljuju građane da se drugačije odrede prema Uniji. Sigurno i Rusija ne sjedi skrštenih ruku, već koristi svoju meku moć koja dolazi, prije svega, od energetske zavisnosti Srbije, ali i podrške u međunarodnim organizacijama vezanim za status Kosova, ali to se u javnosti ne vidi”, kaže on.

Na pitanje kako objašnjava da je do sada većina ljudi u Srbiji podržavala integracije, Uljarević ističe da je uprkos negativnom sentimentu, veliki broj građana evropskim integracijama pristupao racionalno, pa smo tako konstantno imali dvadesetak procenata, odnosno oko milion građana Srbije koji bi na eventualnom referendumu glasali afirmativno bez obzira na to što oni lično ne gaje baš pozitivan sentiment prema EU.

“Kad tim racionalnima dodamo i one koji su imali i pozitivan sentiment i uz to su podržavali evropske integracije Srbije, uvijek smo imali veći broj građana koji bi na referendumu glasali za pristupanje. Dakle, podrška evropskim integracijama nema samo emotivnu komponentu, već je racionalna podjednako ili više izražena”, navodi Uljarević.

Kada pada podrška evropskim integracijama?

Period sa dvotrećinskom većinom podrške u opštoj populaciji je završen onog trenutka kada se priznanje Kosova kao nezavisne države po prvi put javilo kao preduslov evropskih integracija Srbije.

Kada se pogleda struktura podrške po partijskoj liniji, onda je jasno da unutar svake od političkih stranaka ne postoji homogen odnos prema EU.



Koga Srbi biraju, Evropu ili Rusiju?

Uljarević navodi da nametnuta dihotomija Rusija ili Zapad nije paradigma koju treba da usvojimo kao okvir u kom se donose odluke.

“Za Srbiju je ključ da pokaže zrelost i da svoje interese stavi na prvo mjesto, a da od partnera traži veći nivo razumijevanja i podrške. Iako sam svjestan lakoće kojom ovo izgovaram, naslućujem i težinu da se to i realizuje u praksi”, kaže Uljarević.

Uz to, kako objašnjava, narativ koji se gradi oko uloga je takav da se za EU i Srbiju vezuje uslovljavanje, a za Rusiju podrška, i on nije dobar ni za EU, a ni Srbiju.

“Iako je banalizacija, umjesto rečenice “uslovljavamo vas da promijenite ili postignete” ista poruka se može postići i sa pristupom “podržavamo vas da promijenite ili postignete”, a s obzirom na komplementarnost ciljeva, efekat bi zasigurno bio bolji. Ipak, paradoksalno zvuči, najveće šanse za oporavak podrške evropskim integracijama imalo bi Vučićevo snažnije opredjeljenje i zalaganje za evropske integracije Srbije”, zaključuje Uljarević.


(Amer M.)