Prema istraživanju objavljenom 27. maja u časopisu Global Change Biology, naučnici sa britanskog Univerziteta u Plimutu i Laboratorije za morska istraživanja u Plimutu analizirali su 20 godina NASA-inih satelitskih podataka i uporedili ih s kompjuterskim modelima. Koristili su podatke iz baze Ocean Colour Web, koji okeane dijeli na segmente veličine devet kilometara, te modele Sunčevog i Mjesečevog zračenja kako bi precizno mjerili promjene u dubini fotične zone.

Otkrili su da je na više od devet posto okeana - površinom većih od Afrike - dubina fotične zone smanjena za više od 50 metara. Na nekim područjima zabilježen je gubitak i veći od 100 metara. Iako je u oko deset posto okeana došlo do posvjetljenja, ukupni globalni trend jasno ukazuje na zatamnjenje.

Uzroci zatamnjenja zavise od regije

U obalnim vodama glavni uzroci zatamnjenja su ispiranje nutrijenata, organskih materija i sedimenata s poljoprivrednog zemljišta i putem padavina, što podstiče rast planktona i smanjuje providnost vode. Na otvorenom moru, promjene u obrascima cvjetanja algi i porast temperature površine mora vjerovatno sprečavaju prodor svjetlosti.

- Postoje istraživanja koja ukazuju da se boja površine okeana promijenila tokom posljednje dvije decenije, moguće zbog promjena u planktonskim zajednicama. No, naši rezultati pružaju dokaze da takve promjene dovode do široko rasprostranjenog zatamnjenja koje smanjuje količinu okeanskog prostora dostupnog životinjama koje zavise od Sunca i Mjeseca za preživljavanje i razmnožavanje - upozorio je dr. Tomas Dejvis, vanredni profesor zaštite mora na Univerzitetu u Plimutu.

On je dodao da to može ugroziti ne samo okeanski ekosistem, već i kopnene sisteme koji zavise od okeana. 

- I mi zavisimo od okeana i njegovih fotičnih zona – za vazduh koji udišemo, ribu koju jedemo, našu sposobnost da se borimo protiv klimatskih promjena, kao i za opšte zdravlje i dobrobit planete - poručio je Dejvis.

Kritične tačke

- Ako se fotična zona smanjuje za oko 50 metara na velikim dijelovima okeana, životinje kojima je potrebno svjetlo biće prisiljene da se kreću bliže površini, gdje će morati da se takmiče za hranu i druge resurse koji su im potrebni - istakao je Tim Smit iz Laboratorije za morska istraživanja u Plimutu.

Najizraženije smanjenje dubine fotične zone zabilježeno je na vrhu Golfske struje i u polarnim regijama - područjima koja su već pod snažnim uticajem klimatskih promjena. Obalna mora, poput Baltičkog, također su pogođena zatamnjenjem zbog ispiranja s kopna.

(Sead M.)